Poradnik VAT nr 7 (559) z dnia 10.04.2022

Powypadkowa naprawa leasingowanego samochodu a prawo do odliczenia VAT

Na podstawie umowy leasingu użytkujemy samochód osobowy, od którego odliczamy 50% VAT. W wyniku wypadku samochód uległ uszkodzeniu (jest objęty dobrowolnym ubezpieczeniem AC). W związku z tym, że zawarta polisa opiewa na wartość brutto ubezpieczyciel wypłacił odszkodowanie w pełnej wysokości, tj. dokonał zapłaty za naprawę na rzecz warsztatu samochodowego. Faktura za naprawę została wystawiona na naszą firmę. Czy w takiej sytuacji możemy odliczyć 50% VAT z faktury dokumentującej naprawę tego samochodu?

Z zasady określonej w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego w zakresie, w jakim nabywane towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Zasadniczo dokumentem uprawniającym podatników do odliczenia VAT są faktury dokumentujące zakupy towarów lub usług. Jak bowiem wynika z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Pamiętać jednak należy o ustawowych ograniczeniach w odliczaniu VAT od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi. W myśl bowiem art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi podatnik ma prawo do odliczenia 50% kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury. Prawo do odliczenia 100% VAT przysługuje w przypadku, gdy pojazd samochodowy jest wykorzystywany wyłącznie do jego działalności gospodarczej.

Do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, od których podatnicy mogą odliczyć 50% kwoty VAT naliczonego, należą m.in. wydatki dotyczące nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów (art. 86a ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT).

Warto w tym miejscu przytoczyć odpowiedź na interpelację poselską z dnia 22 marca 2019 r., nr FN6.054.9.2019 w sprawie braku odpowiednich regulacji dotyczących wysokości wypłaty odszkodowania z ubezpieczenia OC sprawcy wypadku na rzecz leasingobiorcy: "(...) Kolejną kwestią jest możliwość wypłaty odszkodowania wraz z podatkiem VAT. Jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego, uzależnione jest to od statusu finansującego jako podatnika podatku VAT oraz prawa do dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabywaniu rzeczy bądź usług (np. przy zakupie potrzebnych części lub usług koniecznych do naprawy pojazdu).

Na gruncie podatku od towarów i usług, aby odliczyć podatek naliczony od naprawy powypadkowej pojazdu nie ma znaczenia, czy pojazd był objęty ubezpieczeniem czy koszty naprawy pokrywa właściciel (bądź użytkownik) pojazdu. Muszą być natomiast spełnione warunki uprawniające do odliczenia podatku. (...)

(...) podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego w kwocie stanowiącej 50% kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury. Nie ma przy tym znaczenia, czy podatnik faktycznie wykorzystuje ww. samochód do celów firmowych w 50%, czy w innej części. Ograniczenie to ma zastosowanie niezależnie od tego czy wydatki będą dotyczyć pojazdu samochodowego stanowiącego własność podatnika (co do zasady w sensie cywilistycznym), czy też użytkowanego na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu (operacyjnego) lub innej umowy o podobnym charakterze (...)".

Dodatkowo podkreślono, że: "(...) problemy związane z likwidacją szkód komunikacyjnych w odniesieniu do pojazdów będących przedmiotem leasingu powinny być rozstrzygane w ramach rozliczeń między finansującym a korzystającym. Należy przy tym zaznaczyć, że obydwie strony umowy leasingu - zarówno leasingobiorca, jak i leasingodawca - poprzez jej zawarcie wyrażają zgodę na warunki w niej zapisane. Zauważyć także należy, że zgodnie z cywilistycznym pojęciem leasingu, leasingobiorca nie jest właścicielem pojazdu, a jedynie posiadaczem zależnym, a w przypadku zaistnienia okoliczności uzasadniającej wypłatę odszkodowania, ubezpieczenie przysługuje właścicielowi pojazdu (leasingodawca), który w tym przypadku jest podatnikiem podatku VAT (...)".

Na uwagę zasługuje również stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w uchwale z dnia 11 września 2020 r., sygn. akt III CZP 90/19, w której stwierdzono: "(...) Odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, przysługujące leasingobiorcy w związku z poniesieniem wydatków na naprawę uszkodzonego pojazdu będącego przedmiotem leasingu, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim nie może on obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku zapłaconego (...)".

Ponadto jak czytamy: "(...) W przypadku szkody w pojeździe mechanicznym oddanym w leasing nie można zatem abstrahować od istoty umowy leasingu, w ramach której to wyłącznie korzystający (leasingobiorca), a nie finansujący (leasingodawca) jest uprawniony do korzystania z rzeczy. Obowiązkiem leasingobiorcy (korzystającego) jest utrzymywanie rzeczy będącej przedmiotem leasingu w należytym stanie, dokonywanie jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania oraz ponoszenia ciężarów związanych z własnością lub posiadaniem rzeczy. (...) Skoro leasingobiorca zleca zgodnie ze spoczywającym na nim obowiązkiem ustawowym naprawę uszkodzonego na skutek wypadku komunikacyjnego pojazdu mechanicznego i ponosi wydatki z tym związane, to należy go traktować jako poszkodowanego. (...)

Jedynie odbiorca usługi jest uprawniony do ewentualnego odliczenia podatku od towarów i usług, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. (...) Jeżeli pojazd samochodowy jest wykorzystywany wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej podatnika podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, przysługuje mu prawo do pełnego odliczenia tego podatku od kosztów naprawy powypadkowej. (...) W przypadku natomiast, gdy dany pojazd jest wykorzystywany zarówno do celów działalności gospodarczej, jak i celów prywatnych podatnika, to przysługuje mu jedynie prawo do odliczenia podatku VAT w kwocie stanowiącej 50% podatku wynikającej z otrzymanej faktury za naprawę pojazdu (...)".

Jak wynika z powyższego, jeżeli wydatek na wykonanie naprawy powypadkowej samochodu jest związany z wykonywaniem czynności opodatkowanych, to podatnik ma prawo do odliczenia VAT naliczonego od tego wydatku.